Xá bấu – hành trình gìn giữ một di sản ẩm thực làng quê

Ẩm thực không chỉ là món ăn, mà còn là văn hóa, là ký ức và bản sắc của một vùng đất. Ở Vĩnh Châu, Sóc Trăng – nơi có cộng đồng Kinh, Hoa, Khmer cùng chung sống – xá bấu, hay còn gọi là củ cải muối, đã trở thành một phần của đời sống từ bao đời nay.

Tên gọi “xá bấu” bắt nguồn từ tiếng Hoa, do những lưu dân mang theo trong hành trình di cư về phương Nam hàng trăm năm trước. Ban đầu, đây chỉ là cách muối củ cải để bảo quản sau mùa vụ. Nhưng qua thời gian, với sự giao thoa văn hóa và khẩu vị của người dân bản địa, xá bấu dần trở thành món ăn đặc trưng, gắn bó trong bữa cơm của cả ba cộng đồng Kinh – Hoa – Khmer.

Ngày mùa, xá bấu hiện diện trên mâm cơm đơn sơ với cháo trắng, cá kho. Ngày Tết, nó góp mặt trong mâm cỗ như món ăn kèm không thể thiếu. Từng miếng xá bấu giòn giòn, mặn mà, chua ngọt tùy cách chế biến, không chỉ giúp bữa ăn thêm đậm vị mà còn lưu giữ ký ức tuổi thơ của nhiều thế hệ.

Thế nhưng, trong guồng quay hiện đại, những món ăn dân dã dần bị lãng quên, ngay cả khi chúng mang trong mình cả một câu chuyện văn hóa. Chính vì thế, hành trình gìn giữ và phát triển xá bấu không đơn thuần là duy trì một món ăn, mà còn là cách giữ hồn quê, gìn giữ di sản ẩm thực.

Xá bấu là minh chứng rằng: từ những nguyên liệu bình dị nơi đồng ruộng, qua đôi bàn tay khéo léo của người dân, có thể trở thành sản phẩm văn hóa mang giá trị bền lâu. Giữ gìn xá bấu chính là giữ lại ký ức, bản sắc và sự gắn kết cộng đồng. Đồng thời, phát triển xá bấu theo hướng hiện đại, chuẩn hóa, chính là cách để món ăn này không chỉ sống trong quá khứ, mà còn bước vào đời sống hôm nay, và có thể vươn xa ra thế giới.

Hành trình ấy không chỉ là chuyện ẩm thực, mà còn là câu chuyện văn hóa, câu chuyện của một vùng đất, một cộng đồng và khát vọng đưa những giá trị truyền thống của làng quê Việt Nam đi cùng thời gian.